Suy giảm thị lực là vấn đề sức khỏe phổ biến mà nhiều người gặp phải, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Từ việc đọc sách, xem tivi đến tham gia các hoạt động ngoài trời, thị lực kém sẽ gây ra nhiều khó khăn. Vậy làm sao để nhận biết và điều trị, phòng ngừa tình trạng này? Cùng Bệnh viện Đại học Phenikaa khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.
Suy giảm thị lực là gì?
Suy giảm thị lực là tình trạng bị giảm khả năng nhìn và không thể cải thiện chỉ bằng kính. Đây là vấn đề thường gặp ở những người có thị lực kém, cả khi đeo kính hoặc kính áp tròng.
Suy giảm thị lực được xác định qua các mức độ sau:
- Thị lực rất kém: Thị lực nằm trong khoảng từ 3/60 đến 6/60 nhưng vẫn có khả năng nhìn thấy toàn cảnh.
- Thị lực trung bình: Có thể đạt đến 6/24 nhưng gặp khó khăn trong việc nhìn rõ.
- Thị lực trung bình và bị mất trường nhìn: Đạt đến 6/18 nhưng có sự suy giảm nghiêm trọng trong trường nhìn.
- Mù hoàn toàn: Thị lực cực kỳ kém (dưới 3/60) và mất toàn bộ trường nhìn, hoặc thị lực kém (từ 3/60 đến 6/60) kèm theo giảm đáng kể trường thị giác. Cũng có thể có thị lực trung bình (6/60 trở lên) nhưng trường nhìn giảm nghiêm trọng.
Ngoài ra, một dạng suy giảm thị lực khác là do dinh dưỡng, thường liên quan đến việc thiếu vitamin A. Tình trạng này có thể dẫn đến tổn thương bề mặt mắt (khô mắt) làm cho việc nhìn vào ban đêm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu gặp khó khăn do các tế bào võng mạc không hoạt động hiệu quả.
Suy giảm thị lực là tình trạng bị giảm khả năng nhìn dù đeo kính
Triệu chứng thường gặp của suy giảm thị lực
Các triệu chứng của suy giảm thị lực có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, một số dấu hiệu phổ biến thường thấy là:
- Gặp phải hiện tượng nhìn thấy những hình dạng không rõ ràng hoặc bị biến dạng trong tầm nhìn.
- Nhận thấy quầng sáng hoặc ánh sáng nhấp nháy.
- Thay đổi màu sắc của mống mắt.
- Mờ mắt.
- Xuất hiện hình ảnh đôi.
- Đau mắt đột ngột.
- Đau trong hoặc xung quanh mắt.
- Trải qua sự thay đổi bất ngờ và nghiêm trọng về tầm nhìn.
- Nhạy cảm với ánh sáng.
Ngoài ra suy giảm thị lực có thể gây ra những khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như thường xuyên va vào đồ vật, khó khăn khi đi xuống cầu thang hoặc lên lầu và trên các bề mặt không bằng phẳng. Bạn cũng có thể nhận thấy việc đọc sách trở nên khó khăn hơn, cần phải giữ tài liệu gần hơn hoặc cảm thấy khó khăn khi đọc trong điều kiện ánh sáng yếu.
Suy giảm thị lực có thể gây ra những khó khăn trong các hoạt động hàng ngày
Nguyên nhân chính gây suy giảm thị lực
Có nhiều nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng suy giảm thị lực, bao gồm:
- Bệnh glaucoma: Đây là tình trạng tăng áp lực trong nhãn cầu, có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác và dẫn đến mất thị lực.
- Tật khúc xạ: Các vấn đề như cận thị, viễn thị và loạn thị có thể làm giảm khả năng nhìn rõ, ảnh hưởng đến chất lượng thị lực.
- Thoái hóa điểm vàng: Là bệnh liên quan đến tuổi tác, làm tổn thương điểm vàng trong võng mạc, gây ra mờ hoặc mất thị lực trung tâm.
- Bệnh võng mạc do đái tháo đường: Tình trạng này xảy ra khi lượng đường trong máu cao gây tổn thương đến các mạch máu trong võng mạc, dẫn đến suy giảm thị lực.
- Ung thư: Một số loại ung thư có thể ảnh hưởng đến mắt hoặc dây thần kinh thị giác, gây ra suy giảm thị lực.
- Tăng huyết áp: Áp lực máu cao có thể gây tổn thương đến các mạch máu trong mắt, dẫn đến các vấn đề về thị lực.
- Đục thủy tinh thể: Tình trạng này gây ra mờ mắt do thủy tinh thể bị đục, thường xảy ra do tuổi tác cao.
- Nhiễm trùng: Các bệnh đau mắt hột, nhiễm virus Cytomegalovirus, nấm Histoplasmosis, Toxoplasmosis và giang mai có thể gây tổn thương đến mắt và dẫn đến suy giảm thị lực.
- Viêm nội nhãn: Là tình trạng viêm của các phần bên trong mắt, có thể gây ra triệu chứng đau và giảm thị lực.
- Bệnh zona: Virus varicella-zoster, gây bệnh zona, có thể ảnh hưởng đến mắt và gây ra các vấn đề về thị lực.
- Viêm màng bồ đào: Viêm màng bồ đào có thể dẫn đến đau mắt và ảnh hưởng đến khả năng nhìn.
Đối tượng nguy cơ
Nguy cơ suy giảm thị lực thường gia tăng theo độ tuổi, vì nhiều bệnh lý liên quan đến thị lực thường gặp ở người cao tuổi. Ngoài ra những người mắc đái tháo đường và những người có thói quen hút thuốc cũng có nguy cơ mắc các vấn đề về thị lực cao hơn.
Nguy cơ suy giảm thị lực thường phổ biến hơn ở người cao tuổi
Biến chứng thường gặp
Suy giảm thị lực có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Một trong những biến chứng phổ biến là mù lòa, có thể xảy ra nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh nhân cũng có thể gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như lái xe hoặc đọc sách, dẫn đến chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng.
Ngoài ra suy giảm thị lực có thể gây ra tâm lý trầm cảm do cảm giác bất lực và cô lập. Các vấn đề về giữ thăng bằng và phối hợp vận động cũng có thể xảy ra, làm tăng nguy cơ tai nạn và chấn thương.
Suy giảm thị lực có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng khi mắc phải
Các phương pháp chẩn đoán
Khi mắt bắt đầu có những dấu hiệu gây suy giảm thị lực, bác sĩ sẽ dựa theo tình trạng mắt của người bệnh để thực hiện thăm khám bằng các phương pháp khác nhau. Cụ thể:
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ nhãn khoa sẽ tiến hành kiểm tra thị lực của từng mắt một cách chi tiết.
- Bài kiểm tra Snellen: Đây là một bài kiểm tra thị lực do bác sĩ nhãn khoa người Hà Lan, Herman Snellen, phát triển vào năm 1862. Bệnh nhân sẽ đọc các chữ cái với kích thước khác nhau, bắt đầu từ chữ lớn đến chữ nhỏ bằng từng bên mắt và cuối cùng là bằng cả hai mắt. Khả năng đọc được các chữ cái ở từng kích thước sẽ giúp xác định mức độ thị lực của mắt.
- Kiểm tra trường thị giác: Bài kiểm tra này nhằm đánh giá phạm vi tầm nhìn mà người bệnh có thể nhận thấy mà không cần nghiêng hoặc quay đầu. Điều này sẽ giúp xác định tầm nhìn ngoại vi của mắt.
- Kiểm tra tonometry: Đây là một xét nghiệm sử dụng thiết bị chuyên dụng để đo áp suất chất lỏng bên trong mắt, nhằm đánh giá tình trạng tăng nhãn áp.
- Đánh giá vận động mắt: Kiểm tra này nhằm phát hiện lác mắt và các vấn đề khác liên quan đến chuyển động của nhãn cầu.
Bài kiểm tra Snellen thường được áp dụng khi bác sĩ chẩn đoán suy giảm thị lực
Thăm khám cận lâm sàng
Ngoài các kiểm tra cơ bản, một số xét nghiệm khác như điện thế gợi lên bằng thị giác (VEP), điện não đồ (ERG) và điện nhãn đồ (EOG) có thể được chỉ định để đánh giá khả năng truyền tín hiệu từ mắt đến não.
- Điện thế gợi lên bằng thị giác (VEP): Xét nghiệm này đo lường các phản ứng điện trong não khi mắt tiếp nhận ánh sáng. Kết quả giúp xác định xem các tín hiệu từ mắt có được truyền đạt đầy đủ đến não hay không.
- Điện não đồ (ERG): Đây là một xét nghiệm nhằm đánh giá hoạt động điện của võng mạc khi tiếp xúc với ánh sáng. Kết quả có thể cho thấy tình trạng sức khỏe của các tế bào trong võng mạc.
- Điện nhãn đồ (EOG): Xét nghiệm này đo lường hoạt động điện của mắt khi có chuyển động, thường được sử dụng để đánh giá chức năng của các dây thần kinh và cơ quanh mắt.
Các xét nghiệm này cung cấp cái nhìn sâu sắc về chức năng thị giác và có thể giúp bác sĩ xác định các vấn đề tiềm ẩn liên quan đến thị lực.
Điện thế gợi lên bằng thị giác (VEP) giúp xác định xem các tín hiệu từ mắt có được truyền đạt đầy đủ đến não hay không
Phương pháp điều trị suy giảm thị lực
Cách điều trị suy giảm thị lực sẽ phụ thuộc vào vấn đề cụ thể mà người bệnh gặp phải. Chẳng hạn các tật khúc xạ có thể được khắc phục bằng cách sử dụng kính hoặc kính áp tròng. Đối với những bệnh lý đi kèm như tăng huyết áp và đái tháo đường, việc điều trị những bệnh này cũng rất quan trọng.
Một số phương pháp điều trị suy giảm thị lực có thể kể đến như:
- Thuốc: Sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị một số loại mù do nhiễm trùng.
- Phẫu thuật đục thủy tinh thể: Đây là một phương pháp điều trị hiệu quả cho đục thủy tinh thể, với tỷ lệ thành công cao trong hầu hết các trường hợp.
- Ghép giác mạc: Thay thế giác mạc bị tổn thương hoặc sẹo bằng một giác mạc khỏe mạnh từ người hiến.
- Phẫu thuật võng mạc: Sử dụng phẫu thuật hoặc liệu pháp laser để khắc phục các mô võng mạc bị tổn thương.
- Bổ sung vitamin: Để điều trị tình trạng mất thị lực do bệnh xerophthalmia, việc bổ sung vitamin A là cần thiết. Ngoài ra bổ sung vitamin B hoặc D cũng có thể hỗ trợ trong việc cải thiện tình trạng thị lực do chế độ dinh dưỡng không đầy đủ.
Biện pháp phòng ngừa
Theo ước tính của WHO, khoảng 80% các trường hợp suy giảm thị lực trên toàn cầu có thể phòng tránh được. Để ngăn ngừa hiệu quả tình trạng suy giảm thị lực, có thể tham khảo một số gợi ý sau:
- Tật khúc xạ, tức là những vấn đề về thị lực, có thể được cải thiện bằng cách đeo kính hoặc phẫu thuật. Để giảm nguy cơ mất thị lực, nên tránh hút thuốc và chủ động phòng ngừa cũng như điều trị bệnh tiểu đường nếu bạn mắc bệnh này.
- Thường xuyên kiểm tra mắt là rất quan trọng, đặc biệt đối với người lớn tuổi, nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu suy giảm thị lực.
Thường xuyên kiểm tra mắt để phát hiện sớm nguy cơ suy giảm thị lực
Các câu hỏi thường gặp
Các thói quen nào có thể gây hại cho thị lực?
Một số thói quen sinh hoạt có thể làm suy giảm thị lực bao gồm:
- Lạm dụng thiết bị điện tử.
- Làm việc hoặc đọc sách trong điều kiện không có đủ ánh sáng cho mắt
- Hút thuốc lá.
- Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng.
- Không sử dụng kính bảo vệ khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh hoặc hóa chất.
Tác động của tăng huyết áp đến thị lực là gì?
Tăng huyết áp có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị lực. Tình trạng này có thể làm tổn thương mạch máu trong mắt, dẫn đến các vấn đề như viêm võng mạc, tăng nhãn áp và nhìn mờ.
Suy giảm thị lực có thể gây mất thị lực vĩnh viễn không?
Nếu không được điều trị kịp thời, suy giảm thị lực có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. Đặc biệt trong các trường hợp nghiêm trọng như thoái hóa điểm vàng, bệnh võng mạc do tiểu đường hoặc tăng nhãn áp. Tuy nhiên nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời, nhiều vấn đề về thị lực có thể được kiểm soát, giúp bảo vệ mắt và ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, nguyên nhân và phương pháp chẩn đoán là rất quan trọng để ngăn ngừa sự tiến triển của suy giảm thị lực. Đừng quên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào để được tư vấn và điều trị kịp thời. Nếu cần hỗ trợ thêm thông tin gì hãy liên hệ với Bệnh viện Đại học Phenikaa để được đội ngũ Y Bác sĩ tư vấn cụ thể hơn.
